Thế nào là “hàng Việt Nam”?

Source: http://www.thesaigontimes.vn/Home/diendan/bandocviet/22759/

Diệp Thành Kiệt ⁽*⁾




Chủ Nhật, 30/8/2009, 21:40 (GMT+7)

Minh họa (nguồn: báo Công Thương).

(TBKTSG) - Đọc bài viết “Cần một định nghĩa cho hàng Việt Nam”
của tác giả Hoàng Khang trên TBKTSG số ra ngày 20-8, chắc nhiều người
mới chợt thấy ra rằng việc tìm một định nghĩa cho tên gọi “hàng Việt
Nam” quả là một nhu cầu hết sức chính đáng và cần thiết.

Xem thêm >>> “Chiến lược cho hàng Việt Nam”

Trên thực tế, có nhiều sản phẩm chúng ta sử dụng
hàng ngày, nhưng bây giờ nói đó có phải là hàng Việt Nam hay không lại
không phải dễ dàng. Ai cũng đồng ý rằng lon Pepsi của nhà máy Pepsi
Việt Nam sản xuất ra không phải là hàng nhập. Vậy nó có phải là hàng
Việt Nam hay không? Câu trả lời chắc chắn không phải ai cũng giống
nhau.



Tương tự, vào siêu thị mua một xấp vải do một nhà máy Việt Nam sản
xuất và có nhãn bằng tiếng Việt thì liệu hành động đó có phải là ủng hộ
hàng Việt Nam hay không nếu biết rằng nhà máy này nhập toàn bộ từ sợi,
thuốc nhuộm, hóa chất, thiết bị, thậm chí thuê luôn chuyên gia kỹ thuật
và công nhân từ nước ngoài?

Theo tôi, để định nghĩa được “thế nào là hàng Việt
Nam” thì cần phân biệt rõ ba khái niệm “hàng nhập khẩu”, “hàng nội địa
hóa” và “hàng Việt Nam”.

- Hàng nhập khẩu: là hàng hóa được
sản xuất từ một nước khác và nhập qua cửa khẩu Việt Nam, có xuất xứ từ
nước ngoài. Như vậy, dù nhà máy này do người Việt Nam làm chủ, sử dụng
nhân công Việt Nam, thậm chí có dùng một phần nguyên liệu từ Việt Nam
cũng đều phải xem là hàng nhập khẩu. Điều này phù hợp với quy tắc xuất
xứ của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

- Hàng nội địa hóa: là hàng hóa được
sản xuất từ nhà máy ở trong nước nhưng mang nhãn hiệu nước ngoài, chủ
sở hữu nhãn hiệu đó là công dân nước ngoài hoặc đó là hàng sản xuất bởi
nhà máy trong nước và sở hữu nhãn hiện là công dân Việt Nam nhưng tỷ lệ
giá trị gia tăng không đạt mức quy định của hàng Việt Nam. Như vậy, với
ô tô lắp ráp tại Việt Nam mang nhãn hiệu Ford, Toyota hoặc xe gắn máy
hiệu Honda, Yamaha... dù sử dụng nhân công Việt Nam và một số phụ tùng
trong nước đều được xem là hàng nội địa hóa chứ chưa phải là hàng Việt
Nam.

- Hàng Việt Nam: để được gọi là hàng
Việt Nam, cần phải đạt ba tiêu chí sau: 1. Phải được sản xuất trong
nước, nghĩa là có nhà máy trong nước; 2. Có phần giá trị gia tăng tạo
ra trong nước đạt tỷ lệ nhất định do cơ quan thẩm quyền của Việt Nam
quy định tùy theo từng chủng loại và điều kiện cụ thể. Thí dụ đối với
các ngành hàng mà vật tư trong nước không đáp ứng đủ, sẽ chấp nhận mức
giá trị gia tăng thấp hơn, như hàng điện tử, máy móc. Ngược lại, các
sản phẩm như thực phẩm, hàng tiêu dùng thông thường, phải có giá trị
gia tăng cao hơn; chủ sở hữu nhãn hiệu hàng hóa phải là công dân Việt
Nam.

Từ đó, ta có thể lý giải được các trường hợp mà bài
viết “Cần một định nghĩa cho hàng Việt Nam” đặt ra. Trường hợp Pepsi,
ta gọi đó là hàng nội địa hóa, nhưng chưa phải hàng Việt Nam. Trường
hợp doanh nghiệp trong nước đặt mua toàn bộ công nghệ, nguyên liệu và
thuê nhân công nước ngoài thì nếu người đăng ký nhãn hiệu là công dân
Việt Nam và có tỷ lệ giá trị giá tăng phù hợp với quy định thì sẽ được
xem là hàng Việt Nam. Nếu thiếu một trong hai yếu tố đó thì chỉ gọi là
hàng nội địa hóa.

Trường hợp sản phẩm thủ công mỹ nghệ sản xuất tại
Việt Nam nhưng nhà máy do người nước ngoài thành lập và bán ra thị
trường thế giới với tên nước ngoài thì sẽ được xem là hàng có “xuất xứ
Việt Nam” và được cấp chứng nhận xuất xứ (C/O) Việt Nam khi xuất khẩu.
Nhưng cũng chính các hàng hóa đó, nếu đem tiêu thụ trong nước thì sẽ
không được xem là hàng Việt Nam vì chủ sở hữu nhãn hiệu là công dân
nước ngoài, mà chỉ được xem là hàng nội địa hóa.

Trường hợp doanh nghiệp Việt Nam đầu tư ra nước
ngoài và xuất hàng về Việt Nam, dù nhãn hiệu đó là tiếng Việt Nam vẫn
được xem là hàng nhập khẩu. Điều này cũng phù hợp với quy tắc xuất xứ
mà Chính phủ Việt Nam đã ban hành.

Nhân đây, tôi cũng xin đưa ra một số kiến nghị để
cho cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” đạt được
hiệu quả cao. Trước tiên, Nhà nước nên có quy định rõ về hàng Việt Nam,
đặc biệt là tỷ lệ (hàm lượng) giá trị gia tăng trong từng nhóm hàng
hóa. Mặt khác, các cơ quan quản lý cũng nên tổ chức đăng ký và công
nhận đối với các sản phẩm là hàng Việt Nam, có thể dùng hình thức gắn
nhãn “hàng Việt Nam” hoặc lập một trang web riêng liệt kê danh mục
những hàng hóa đạt tiêu chuẩn là hàng Việt Nam. Tuy nhiên, các thủ tục
đăng ký là hàng Việt Nam nên thoáng, nhẹ nhàng để tránh căn bệnh xin -
cho, chạy chọt.
___________________________________
⁽*⁾ Phó chủ tịch Hiệp hội Da giày Việt Nam.